Bên trong lò đào tạo trẻ của Ajax, "nhà máy" sản xuất siêu sao được vận hành bởi lý tưởng của Johan Cruyff

Đội hình mà Ajax mang ra thi đấu với Juve trong trận tứ kết Champions League vừa qua bao gồm quá nửa là các cầu thủ trưởng thành từ lò đào tạo của CLB.

Vươn tới vị trí của 4 đội bóng xuất sắc nhất châu Âu là một thành công ngoài sức tưởng tượng của các cầu thủ trẻ Ajax, trong bối cảnh vị HLV của họ chỉ có lượng ngân sách ít ngỏi ngang với những Aston Villa và Middlesbrough ở giải hạng nhất Anh.

Đây là lần đầu tiên kể từ năm 1997 Ajax lọt vào bán kết giải bóng đá hàng đầu châu Âu, là thành quả của 9 năm dự án huyền thoại Johan Cruyff ấp ủ. Dưới đây là toàn bộ câu chuyện về sự chuyển mình của Ajax dưới sự nhào nặn của Cruyff.

Cuộc cách mạng bắt đầu từ một buổi bình luận

Ajax thay đổi kể từ thời điểm Johan Cruyff xuất hiện trong một buổi bình luận trận đấu. Vào thời điểm đó, Ajax mới để thua Real Madrid 0-2. Huyền thoại người Hà Lan vì vậy tỏ rõ sự tức giận trong từng câu chữ ông chia sẻ: "Đây chẳng phải Ajax nữa rồi. Tôi chưa bao giờ thấy một túi tiền biết ghi bàn cả!". Đi kèm với câu nói đó, Cruyff khẳng định Ajax cần nhân tố mới, những người thực sự hiểu niềm tự hào của CLB.

Cruyff tiếp cận Wim Jonk, cựu cầu thủ Ajax và huyền thoại Dennis Bergkamp, thuyết phục họ trở lại CLB. "Cruyff có một khả năng kỳ diệu nào đó rất khó để diễn tả. Trong người ông luôn rực cháy một ngọn lửa đổi mới", Ruben Jongkind, một thành viên khác bên cạnh Wim Jonk và Bergkamp cũng thuộc chiến dịch thay máu của Cruyff chia sẻ.

Sau khi có được đội ngũ nhân sự đúng ý, Cruyff bắt đầu chia sẻ tầm nhìn, kế hoạch của mình cho Ajax, bao gồm 4 điều sau:

 - Ajax buộc phải chơi thứ bóng đá tấn công đẹp mắt.

 - Một nửa đội một phải là những cầu thủ trưởng thành từ lò đào tạo. Số còn lại phải đủ khả năng chơi cho 8 đội hàng đầu châu Âu.

 - Chỉ chiêu mộ những cầu thủ có khả năng tốt hơn sản phẩm từ lò đào tạo.

 - Xây dựng một bầu không khí đoàn kết. Mọi người phải làm việc với nhau và đưa ra những nhận xét giúp tập thể tiến bộ hơn.

Tất cả những gì Johan Cruyff đưa ra đều hướng đến một mục đích, biến Ajax trở lại thành một thế lực bằng chính cách họ từng thành công trong quá khứ, liên tục sản sinh ra những ngôi sao trẻ tiềm năng, chất lượng.

Hiệu quả không ngờ từ việc luyện những bài tập chẳng liên quan đến bóng đá

Ruben Jongkind không chỉ là một HLV bóng đá. Kiến thức của ông phủ rộng ở nhiều bộ môn khác nhau như nhảy sào, bóng bầu dục Mỹ và Judo. Nhờ nhiều năm làm việc cùng những vận động viên ở bộ môn khác, Jongkind dã phát hiện ra một phương pháp luyện tập chéo có thể giúp cầu thủ trẻ Ajax phát triển rất nhanh về mặt thể chất.

Jongkind hiện đang nắm giữ vai trò Giám đốc phát triển tài năng của Ajax. Dưới trướng của ông còn có những cái tên đáng chú ý như Eddie Jones, cựu HLV của đội rugby Anh và Bram Som, chuyên gia chạy 800m người Hà Lan. Chính những bài tập nghe qua chẳng thấy liên quan gì đến bóng đá được chuẩn bị từ những người này đã giúp Matthijs de Ligt chuyển mình trở thành trung vệ được săn đón nhất thế giới.

Năm nay 19 tuổi, De Ligt được đánh giá là một trong những hậu vệ sử dụng chân giỏi nhất. Nhìn "mặt búng ra sữa" vậy thôi nhưng anh là đội trưởng Ajax và vừa được triệu tập vào ĐTQG Hà Lan. Chính De Ligt, mục tiêu chuyển nhượng của Barcelona, đã gây vô vàn khó khăn cho Cristiano Ronaldo trong 2 loạt trận tứ kết Champions League vừa rồi.

Nhưng thật bất ngờ, không nhiều người dự đoán De Ligt có thể vươn tới đẳng cấp hiện tại khi nhìn anh thi đấu khi còn trẻ. Trong một buổi phỏng vấn với Telegraph, Jongkind nhận xét khả năng chạy và thể lực của De Ligt "không tốt", điều cấm kỵ đối với một trung vệ.

Với mong muốn trở thành cầu thủ chuyên nghiệp, De Ligt buộc phải tiến hành luyện tập riêng để cải thiện điểm yếu của mình. Anh bước vào những chuỗi ngày mài dũa mà ở châu Âu vào thời điểm hiện tại, chỉ mình Ajax có. Tất cả nhờ thay đổi của Cruyff.

"Chúng tôi dành rất nhiều thời gian giúp Matthijs luyện tập", Jongkind tiết lộ. "Cruyff từng nói với chúng tôi rằng ở Golf, có những chuyên gia riêng chỉ hỗ trợ VĐV luyện những cú vung vậy và đệm bóng vào hố, trong khi bóng đá thì 1 người phải làm việc với 25 cầu thủ. Điều đó thật vô lý".

Đã có rất nhiều HLV khác nhau được chỉ định để giúp De Ligt khắc phục điểm yếu. Nhờ vậy mà khi 17 tuổi, De Ligt có đủ sức mạnh thể chất để chơi trận đầu cho ĐTQG Hà Lan. Anh còn giúp Ajax lọt vào chung kết Europa League.

Ngoài De Ligt, ở Ajax hiện tại còn có nhiều ví dụ điển hình cho thành công của cách luyện tập này. Tiền vệ Donny van de Beek cũng gặp phải vấn đề thể lực tương tự De Ligt và đã khắc phục được.

Lối luyện tập khác biệt

Ngoài thể chất, Ajax đương nhiên phải tìm ra những biện pháp giúp các cầu thủ cải thiện kỹ thuật. Họ tìm đến những tác phẩm về nghệ thuật huấn luyện, thi đấu và phát triển cầu thủ trong bóng đá.

Ajax quyết định xây dựng một ban riêng, chuyên phát triển nền tảng kỹ thuật của các cầu thủ. Ngoài sách vở, họ học hỏi thêm từ những chuyên gia đến từ các CLB Tây Ban Nha, như Barcelona, Villarreal, Athletic Bilbao. Jongkind cũng thường xuyên trao đổi với Romeo Jozak, Giám đốc kỹ thuật của LĐBĐ Croatia, một trong những người có công lớn giúp đội tuyển lọt vào trận chung kết World Cup 2018.

Trong khu liên hợp thể thao của Ajax mới xuất hiện một trường học, nơi các cầu thủ trẻ được chỉ bảo kỹ thuật chơi bóng về mặt lý thuyết. Để thực hành, Ajax quyết định gạt bỏ bài tập 11 đá 11 dành cho lứa cầu thủ trẻ 11 tuổi mà nhiều đội bóng ở châu Âu đang sử dụng. Họ thay thế bằng những trận đấu tập ở mức độ nhỏ hơn, như 6 đấu 6 để cải thiện khả năng xoay trở của cầu thủ.

Ở Ajax, họ đề cao tính linh hoạt trong những bài tập 6 đấu 6, luôn đòi hỏi các cầu thủ phải di chuyển liên tục để hỗ trợ nhau. De Ligt tiếp tục lại là một ví dụ điển hình cho thành công từ những cách luyện tập này. Anh có thể chơi ở nhiều vị trí khác nhau trên sân. Khả năng lên bóng của De Ligt có thể không được đánh giá cao vì hơi chậm. Tuy nhiên từ vị trí tiền vệ phòng ngự đổ xuống, ngôi sao 19 tuổi có thể hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.

Cũng nhờ những bài tập 6 đấu 6 như vậy, tư duy chiến thuật và khả năng chuyền bóng sẽ được cải thiện đáng kể. Van de Beek được Jonk từng được chỉ bảo bí quyết thành công của Johan Cruyff, liên tục chuyền bóng lên trên thay vì sang ngang và cách di chuyển tìm kiếm vị trí. Nhờ đó, Van de Beek hiện giờ cứ mỗi khi thấy 2 đồng đội của mình chuyền cho nhau là tự biết đường chọn vị trí đẹp để nhận bóng.

Ajax đang cố giúp các cầu thủ trẻ từ độ tuổi 6 trở lên hiểu rõ cách chơi di chuyển và chuyền nhanh này. Họ hi vọng sau một khoảng thời gian, lối chơi đó sẽ trở thành một thương hiệu, in sâu trong DNA của từng cầu thủ Ajax.

Ăn uống chuẩn

Tương tự như cách huấn luyện đơn từng cầu thủ một đã giới thiệu ở trên, Ajax cũng muốn từng cầu thủ của họ nhận được chế độ riêng để phát triển. Họ mời rất nhiều chuyên gia dinh dưỡng của đội Olympic Hà Lan về chỉ đạo canteen của CLB.

Đồ ngọt, socola ngay lập tức bị cấm ở Ajax, tương tự như Arsene Wenger cấm cầu thủ Arsenal ăn khoai tây chiên. Thay vào đó là một chế độ dinh dưỡng, ngủ nghỉ đạt chuẩn quốc tế.

Chuyện gì xảy ra tiếp theo?

Cuối năm 2015, Johan Cruyff cùng Jonk và Jongkind rời Ajax. Cruyff khẳng định rằng kế hoạch của ông đang bị nhiều thành viên trong BLĐ ngó lơ nên tuyên bố chấm dứt quá trình thay đổi đội bóng mà mình ấp ủ nhiều năm.

Rất may sau đó, Marc Overmars và Edwin van dẻ Sar đã trở lại CLB cũ, tiếp tục giúp lý tưởng của Johan Cruyff chảy trong bộ máy Ajax. Họ giúp Cruyff thực hiện mục tiêu biến Ajax trở thành một "ông lớn" tại châu Âu bằng việc đưa CLB lọt vào chung kết Europa Legue năm 2017, và giờ là bán kết Champions League.

Một nửa đội hình Ajax lúc này là những cầu thủ trẻ trưởng thành từ lò đào tạo. Ajax vẫn làm theo quy định của Cruyff, chỉ ký hợp đồng với cầu thủ có khả năng tốt hơn, ví dụ như Dusan Tadic.

9 năm trước, Johan Cruyff đã phải gào lên khi nhìn Ajax thua mà khẳng định rằng "đội bóng đã đánh mất đi bản ngã". 9 năm sau, Ajax cuối cùng đã trở lại thành Ajax mà ông đã mong muốn.