Giải mã ngành công nghiệp võ thuật: Vì sao có trận đấu triệu đô?

Mỗi khi có những cuộc tranh luận về việc tăng trưởng kinh tế cho võ thuật, các fan thường cho rằng việc võ thuật thế giới có thể tạo ra đến hàng trăm triệu đô mỗi sự kiện chỉ nhờ vào dòng tiền từ cá độ, đây là một kết luận sơ sài và thiếu cơ sở.

Cá độ nó chỉ góp một phần nhỏ vào việc đẩy giá trị của một trận đấu lên cao mà thôi. Hãy thử điểm qua các yếu tố sau.

1. Giá trị thật sự của thể thao

Thành thực mà nói, thể thao hay các ngành giải trí khác bản chất của nó vốn không tạo ra một giá trị gì cả trừ giá trị tinh thần. Cụ thể hơn là thi đấu thể thao không tạo ra một dịch vụ gì giúp đỡ cho người khác hay bán một sản phẩm hữu hình gì cho người khác.

Xin đừng nhầm lẫn điều này với các ngành sức khỏe, hay dịch vụ thể thao. Nếu bạn cho người khác thuê sân đá bóng, bạn phục vụ cho nhu cầu vui chơi thể thao của người khác. Nếu bạn mở một phòng tập tạ, bạn phục vụ cho nhu cầu tập luyện của người khác.

Tuy nhiên, khi một VĐV thể hình Olympia khi gồng ra 6 múi, họ không thật sự giúp một ai trở nên khỏe mạnh hơn. CR7 ghi bàn cũng không thể tạo ra một dịch vụ để mọi người được vui vẻ (vì rõ ràng những anti của CR7 sẽ rất khó chịu). Những VĐV kể trên khi tham gia thi đấu, họ chỉ tạo ra được giá trị cho riêng bản thân của họ mà thôi.

Các trận đấu thể thao chỉ tạo ra cảm xúc, giống hệt với các loại hình nghệ thuật giải trí khác. Do đó, có thể nói rằng các trận thi đấu thể thao vốn không thật sự tạo ra một giá trị gì hữu hình. Cũng từ đó, có thể nói rằng giá trị mà các trận đấu thể thao đem lại là một giá trị vô hình.

2. Giá trị vô hình – Vì vô hình nên dễ thổi giá

Khi nhắc đến những giá trị vô hình và hữu hình, hãy thử liên tưởng đến điều sau: Một bát cơm (giá trị hữu hình), một cục vàng (giá trị vô hình).

Về cơ bản trong lúc no đủ, chẳng ai thèm muốn có một bát cơm cả. Họ thường mong có được một cục vàng hơn. Tuy nhiên, giá trị của cục vàng vốn không có thật. Bởi lẽ, nếu thế giới này ai cũng có vàng, thì vàng sẽ không còn giá trị.

Dù vậy, ở bát cơm thì khác. Bất kể bạn giàu, nghèo ra sao, bạn vẫn phải ăn cơm. Nếu bạn không ăn cơm ngày hôm nay, thì ngày mai bạn sẽ phải ăn cơm. Không ăn cơm là bạn không sống được. Đó là giá trị hữu hình của bát cơm.

Vì bát cơm có một giá trị rõ ràng cụ thể, người ta dễ dàng định giá được nó. Họ có thể xem xét công sức trồng lúa, xay thóc, chất lượng giống... để định giá cho một bát cơm.

Vàng có giá trị chẳng qua là do nó đẹp, bền... và số lượng của nó vừa đủ. Đủ nhiều để có thể trở thành một đơn vị kinh tế. Đủ ít để không phải ai cũng có thể khai thác và sản xuất nó như đất, cát. Nhưng nếu người ta không có hàng hóa hay dịch vụ để trao đổi, vàng mất đi vai trò làm vật trung gian trong giao dịch, và do đó, vàng mất giá.

Quay trở lại với thi đấu thể thao, như đã nêu trên, các trận đấu không trực tiếp sản xuất ra hàng hóa hay cung cấp một dịch vụ gì. Thay vào đó, nó chỉ có tính chất làm trung gian cho các dịch vụ, sản phẩm khác. Chẳng hạn như dịch vụ giải trí (cá độ, xem truyền hình...) hay sản phẩm (đồ ăn, thức uống bán trong sân vận động, đồ merchandise...)  

3. Thể thao dưới góc nhìn kinh tế học

Trong kinh tế học có một khái niệm như sau: "Giá trị là do người mua quyết định chứ không phải do người bán." Nghĩa là giá trị của một món hàng được xác định khi có người sẵn sàng bỏ ra một mức giá mà họ cho là hợp lý.

Chẳng hạn như cuộn giấy lau nước mắt của Messi có thể lên giá được hàng tỉ đồng không phải là do bản thân nó có giá trị thực sự như vậy, mà là do có một người sẵn sàng trả cả hàng tỉ đồng để có được cuộn giấy đó.

Chẳng ai cần, đôi khi là chẳng ai muốn sở hữu một mẩu khăn giấy đầy nước mắt nước mũi của Messi cả. Nhưng chỉ vì một người sẵn sàng bỏ hàng tỉ để mua mẩu khăn giấy ấy, giá trị của chiếc khăn này khi bán lại không thể nào được định giá dưới hàng trăm triệu đồng nữa.

Như vậy, các trận đấu thể thao có giá trị lớn trong hiện tại đều là nhờ bàn tay đẩy giá của các chuyên gia thổi giá. Họ sắp đặt các chuỗi sự kiện, đôi khi là tạo ra scandal, hoặc cố tình hoãn trận đấu, dàn xếp kết quả trận đấu... mọi cách để có thể thổi giá lên mức cao nhất có thể. Rồi từ đó, các nhà tổ chức mới lấy giá trị đó để đàm phán với các bên hợp tác, trong đó có cá độ.

Như vậy, cá độ không phải là yếu tố tiên quyết để tạo ra được giá trị cho một trận đấu. Các nhà thổi giá mới làm được điều đó. Và thủ thuật để thổi giá đòi hỏi một bộ máy nhân sự, truyền thông tinh vi cực kỳ.